Een propaaninstallatie is een volledige verwarmingsoplossing op basis van propaangas. Ze bestaat doorgaans uit een opslagtank voor vloeibaar propaangas in de tuin (boven- of ondergronds) en een leiding naar een verwarmingsketel of toestel in huis. Propaangas biedt een alternatief voor woningen zonder aardgasaansluiting, bijvoorbeeld in landelijke gebieden. Het gebruik ervan lijkt sterk op aardgas, maar het gas wordt opgeslagen in een privé-tank op uw eigendom. In Vlaanderen schakelen heel wat huishoudens die traditioneel met mazout (stookolie) verwarmen over op propaan, zeker sinds nieuwe regels het gebruik van stookolieketels aan banden leggen. Bijna 1,5 miljoen gezinnen verwarmen momenteel nog met stookolie – voor velen van hen kan propaangas een aantrekkelijk en duurzaam alternatief zijn.
Hoe werkt een propaaninstallatie?
Een propaaninstallatie begint bij de propaantank. Die tank wordt door een gespecialiseerde firma bij u geplaatst en op vaste tijden gevuld door een tankwagen. De propaantank houdt het gas onder druk vloeibaar. Van daaruit loopt een leiding met een reduceerventiel dat de gasdruk verlaagt, waarna het propaangas gasvormig naar de cv-ketel, het fornuis of andere gastoestellen stroomt. De installatie van de leidingen en toestellen gebeurt volgens geldende veiligheidsnormen door een professionele installateur. Propaantanks zijn beschikbaar als bovengrondse tank (een zichtbaar rezervooi in de tuin) of als ondergrondse tank (ingegraven en onzichtbaar, op een deksel na). Welke keuze geschikt is, hangt af van de beschikbare ruimte en esthetiek – bovengrondse tanks zijn eenvoudiger te plaatsen, terwijl ondergrondse tanks uit het zicht verdwijnen.
Overschakelen van mazout naar propaan
Wie momenteel een mazoutketel gebruikt, kan relatief eenvoudig overschakelen van mazout naar propaangas. Sinds 2022 is het in Vlaanderen niet langer toegestaan een stookolieketel te installeren of te vervangen als er een aardgasnet beschikbaar is. Veel woningen zonder aardgas zaten voorheen vast aan stookolie, maar propaangas biedt nu een oplossing om toch over te schakelen op een schonere brandstof. De overstap houdt in dat u uw oude mazoutbrander of -ketel vervangt door een moderne gascondensatieketel die op propaan werkt. Uw bestaande radiatoren of vloerverwarming kunnen vaak gewoon blijven dienstdoen. De propaantank kan op uw terrein geplaatst worden zonder aansluiting op het aardgasnet, wat propaan aantrekkelijk maakt op locaties waar geen aardgasleiding ligt. Belangrijk: uw oude mazouttank moet volgens de milieuregels buiten gebruik gesteld worden. In de praktijk betekent dit meestal de verwijdering van de mazouttank of, indien verwijdering niet mogelijk is, het saneren (reinigen en opvullen) van de tank. Zo voorkomt u risico op lekkages van achtergebleven stookolie.
Overschakelen op propaan gaat vaak vlotter dan men denkt. Specialisten kunnen een oude stookolietank veilig verwijderen en de propaaninstallatie in korte tijd operationeel maken. Sommige propaanleveranciers bieden totaalpakketten aan: ze plaatsen de tank, leveren een nieuwe ketel en nemen de oude mazoutinstallatie mee. U zit na de overschakeling meteen veilig en comfortabel op propaangas, zonder uw hele verwarmingssysteem te moeten veranderen.
Milieuvoordelen van propaangas
Propaangas staat bekend als een schonere brandstof dan stookolie. Zo stoot propaangas ongeveer 20% minder CO2 uit dan mazout. Daarnaast bevat de verbranding van propaan minder fijnstof en zwavel, waardoor de lokale luchtkwaliteit verbetert in vergelijking met een oliebrander. Een ander groot voordeel op milieu- en veiligheidsvlak is dat u met propaangas geen risico loopt op bodemverontreiniging door lekken. Bij stookolie kunnen lekken of morsen leiden tot ernstige vervuiling van de bodem, met dure saneringen als gevolg, terwijl propaan bij een lek eenvoudigweg verdampt en oplost in de lucht zonder residu. Ook produceert een propaaninstallatie geen roet of stank zoals een olieketel dat kan doen. U draagt dus bij aan een properdere omgeving en verkleint de kans op milieuschade.
Daarnaast kan een propaaninstallatie bijdragen aan het verminderen van de CO2-uitstoot om klimaatdoelstellingen te halen. Propaangas kan bovendien gecombineerd worden met nieuwe technologieën. Zo kunt u een moderne propaankedel koppelen aan zonneboilers of zelfs hybride warmtepompen, zodat hernieuwbare energiebronnen mee instaan voor uw verwarming. Dit vermindert het gasverbruik en de uitstoot nog verder. Tot slot geeft het gebruik van propaangas geen risico op bodemlekken, wat niet alleen het milieu ten goede komt maar u ook behoedt voor de mogelijk hoge kosten van bodemsanering.
Veiligheid van een propaaninstallatie
Schematische veiligheidsafstanden voor een bovengrondse propaantank in Vlaanderen (Vlarem-regels). Een tank tot 3.000 liter moet o.a. minimaal 3 m van de perceelsgrens en 5 m van kelderopeningen geplaatst worden. Een propaaninstallatie kan veilig gebruikt worden, mits u de voorschriften volgt. Propaangas is van nature reukloos, maar ter veiligheid wordt een geurstof (mercaptaan) toegevoegd zodat u een eventueel lek onmiddellijk ruikt. De propaantank moet altijd buiten in open lucht staan op een goed geventileerde plek. Er gelden wettelijke veiligheidsafstanden: zo moet een (bovengrondse) gastank bijvoorbeeld enkele meters afstand houden van bebouwing, perceelsgrenzen en ontstekingsbronnen. In Vlaanderen geldt dat een tank ≤ 3000 liter minimaal 3 m van de perceelgrens en 5 m van ramen of kelderopeningen staat, tenzij er een brandwerend scherm wordt geplaatst zoals toegelaten in de regelgeving. Bij weinig plaats kan zo’n scherm op 1 m van de tank worden geplaatst om de vereiste afstand tot bv. een gevel te verkorten, op voorwaarde dat het scherm hoger is dan de tank en eventuele dichtbije openingen.
Een propaaninstallatie moet door professionele, erkende vakmensen worden geïnstalleerd. Dit garandeert dat alle veiligheidscomponenten (drukregelaars, leidingkeuring, ontluchting) correct zijn voorzien. De tank zelf is uitgerust met meerdere beveiligingen, waaronder een veiligheidsklep tegen overdruk en een vulbegrenzer die overvullen voorkomt. Ook verankering of bescherming van de tank is belangrijk, zodat deze stabiel blijft en niet beschadigd raakt. Bij een ondergrondse tank wordt bijvoorbeeld een anticorrosie-bescherming voorzien en vaak is zo’n tank dubbelwandig voor extra zekerheid. Door deze maatregelen is propaangas zeer veilig in gebruik. Uiteraard blijft voorzichtigheid geboden: roken of open vuur in de nabijheid van de tank is verboden en u laat best periodiek de installatie controleren op een goede werking.
Regelgeving en certificering
In België en Vlaanderen zijn er duidelijke regels voor de plaatsing en het gebruik van propaantanks. Vergunningen: voor de meeste huishoudelijke propaaninstallaties is geen aparte omgevingsvergunning nodig, op voorwaarde dat de tank klein genoeg blijft (vaak zijn particuliere tanks 1.000–3.000 liter). Tanks tot 3.000 liter vallen in een meldingsplicht categorie (klasse 3): u moet de plaatsing wel melden bij de gemeente via het omgevingsloket, maar een vergunningstraject is niet nodig. Voor grotere tanks (boven ca. 5.000 liter waterinhoud of industriële opslagen) gelden strengere vergunningsplichten (klasse 2 of 1 afhankelijk van volume). Uw propaanleverancier of installateur kan u hierover adviseren en vaak helpen met de nodige meldingen of vergunningaanvragen.
Naast de milieuvergunning is er ook keuring en attestering van de installatie. Bij indienstname van elke propaantank moet een erkend keuringsorganisme (zoals Vinçotte, OCB, ed.) de installatie keuren. De keurder controleert of de tank op de juiste manier geplaatst is (veiligheidsafstanden gerespecteerd, correcte aarding, juiste veiligheidsstickers, etc.). Ook documenten zoals het constructieattest van de tank en een leidingenkeuring moeten in orde zijn. Na goedkeuring krijgt u een keuringsattest. Bovendien is een periodieke herkeuring verplicht: om de 5 jaar moet een bovengrondse gastank opnieuw gekeurd worden. Voor een enkelwandige ondergrondse tank is zelfs jaarlijks een controle vereist, vanwege het hogere risico (hier kiest men daarom meestal voor dubbelwandige tanks om die frequentie te vermijden). Uw propaanleverancier kan vaak helpen dit op te volgen – zo houdt de leverancier bij wanneer uw tank herkeuring nodig heeft en plant deze tijdig in. Ten slotte moeten propaaninstallateurs in Vlaanderen doorgaans over een gastec- of CERGA-certificatie beschikken, wat betekent dat zij erkend zijn om gasinstallaties op veilige wijze aan te leggen. U bent dus in goede handen als u met gecertificeerde vaklui werkt.
Prijs van propaangas en installatie
De kostprijs van een propaaninstallatie en het gebruik van propaangas bestaat uit verschillende componenten. Enerzijds is er de installatie zelf: de prijs daarvan hangt af van of u de tank koopt of in bruikleen krijgt, de graafwerken (voor een ondergrondse tank) en de aanschaf van een nieuwe ketel of brander. Anderzijds zijn er de verbruikskosten: de prijs van het propaangas dat u verbruikt. Propaangas heeft een hoge energiewaarde (ca. 12,8 kWh per kg, of ongeveer 6,6 kWh per liter vloeibaar propaan) en moderne gascondensatieketels benutten die energie zeer efficiënt.
Brandstofkosten. De gasprijs voor propaan schommelt, net als die van andere brandstoffen, mee met de energieprijzen. Historisch gezien was propaangas per kWh iets duurder dan aardgas of stookolie, maar het verschil is variabel. In de loop van 2022-2023 zagen we sterk stijgende energieprijzen, waardoor propaan op momenten zelfs voordeliger was dan stookolie. Als indicatie: een gemiddeld gezin met een verbruik van 1.700 liter propaan per jaar betaalde circa €1.325 op jaarbasis (prijzen van september 2023). Omgerekend komt dat neer op ongeveer €0,78 per liter inclusief btw in die periode. Ter vergelijking: huisbrandolie (mazout) kostte toen rond €0,95 per liter bij kleinere afnames (excl. verwarmingsrendement). Let wel, propaanprijzen verschillen per leverancier en contracttype – bij grote afname (>2000 liter) ligt de literprijs vaak wat lager dan bij kleinere hoeveelheden. Veel leveranciers bieden ook prijskapcontracten of vaste prijs per seizoen om schommelingen op te vangen.
Installatiekosten. Voor de plaatsing van een propaaninstallatie kunt u rekenen op kosten voor de tank en de werken. Sommige leveranciers plaatsen een tank gratis of tegen beperkte kost als u een leveringsovereenkomst met hen afsluit (u verbindt zich dan om voor een bepaalde periode uw propaan bij hen af te nemen). Bij aankoop van een eigen tank variëren de kosten naar gelang de tankgrootte en uitvoering – reken op grofweg €1.500 à €3.000 voor een particuliere tankinstallatie, inclusief keuringskosten. Ondergrondse tanks en aanverwante werken (graven, stabiliseren, eventueel trafostation voor verdamper bij grote verbruikers) maken het duurder dan een bovengrondse plaatsing. Ook de prijs van een nieuwe gasketel moet mee in rekening gebracht worden als u overschakelt van een oude mazoutketel. Daar staat tegenover dat een nieuwe installatie meestal veel zuiniger is en minder onderhoudskosten heeft dan een verouderde stookolieketel, wat zich op termijn terugbetaalt. Tip: vergelijk offertes van enkele erkende propaangasleveranciers; vaak kunnen zij u een complete prijsopgave doen voor tank, installatie en levering van gas.
Offerte of advies voor een propaaninstallatie
Ziet u de voordelen van een propaaninstallatie en overweegt u de overstap? Dan is het verstandig om advies op maat te vragen. Elke situatie is immers anders – de geschikte tankgrootte, plaatsing en installatievereisten hangen af van uw verbruik en de mogelijkheden op uw terrein. Neem gerust contact met ons op voor een vrijblijvende offerte of advies. Wij zijn gespecialiseerd in propaaninstallaties in Vlaanderen en begeleiden u door het hele proces: van de veilige verwijdering van uw oude mazouttank tot de professionele installatie en keuring van uw nieuwe propaantank. Onze experts beantwoorden al uw vragen en zorgen dat u zorgeloos kan genieten van de betrouwbare warmte van propaangas. Contacteer ons vandaag nog voor meer informatie of een offerte op maat.